ΑΝΑΤΟΜΙΑ
Ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος ( Π.Χ.Σ. ) αποτελεί τον σημαντικότερο σύνδεσμο του γόνατος . Η σταθερότητα που προσδίδει , σε συνέργεια με τα άλλα συνδεσμικά στοιχεία , επιτρέπει την ομαλή λειτουργία της άρθρωσης σε ιδιαίτερα απαιτητικές δραστηριότητες . Αποτρέπει την πρόσθια ολίσθηση και την στροφή της κνήμης σε σχέση με τον μηρό . Η κεντρική θέση που καταλαμβάνει μέσα στο γόνατο είναι μια ανατομική ιδιαιτερότητα που έχει αντίκτυπο στην αποκατάστασή του σε περίπτωση τραυματισμού . Η αύξηση του αριθμού των συμμετεχόντων σε αθλητικές δραστηριότητες τις τελευταίες δεκαετίες είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση και της συχνότητας ρήξης του Προσθίου Χιαστού Συνδέσμου . Οι εργασίες , δημοσιεύσεις και τα συνέδρια που αφορούν τον Πρόσθιο Χιαστό Σύνδεσμο ίσως ξεπερνούν σε αριθμό οποιοδήποτε άλλο θέμα της Ορθοπαιδικής .
Από πολύ νωρίς αποδείχθηκε η αρνητική επίπτωση του τραυματισμού του Π.Χ.Σ. στο γόνατο με σταδιακή ανάπτυξη αρθρίτιδας . Επίσης για ένα αθλητή με ρήξη Π.Χ.Σ. η επιστροφή στην ενεργό δράση είναι μια πρόκληση για τον ίδιο , τον ιατρό και την ομάδα αποκατάστασης . Η χειρουργική θεραπεία πλέον αποτελεί την ενδεδειγμένη θεραπεία σε τραυματισμό του Π.Χ.Σ. και τα αποτελέσματά της μετά και την εισαγωγή της αρθροσκοπικής χειρουργικής τις τελευταίες δεκαετίες είναι εξαιρετικά .
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΚΩΣΗΣ
Σε αθλητικές δραστηριότητες όπως το ποδόσφαιρο , το μπάσκετ και το σκι που περιλαμβάνουν αιφνίδια αλλαγή κατεύθυνσης , απότομο σταμάτημα , άλμα , προσγείωση χωρίς ισορροπία ή άμεση πλήξη , η ρήξη του Π.Χ.Σ. είναι ένας συχνός τραυματισμός . Πολύ συχνά συνοδεύεται από άλλες βλάβες όπως η ρήξη μηνίσκου , χόνδρινες βλάβες και άλλες συνδεσμικές κακώσεις .
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Πολλοί ασθενείς ακούν ή αισθάνονται ένα ήχο ” ποπ ” την στιγμή της ρήξης του Π.Χ.Σ. και στη συνέχεια αισθάνονται το γόνατο να πρήζεται και να μην μπορούν να το φορτίσουν . Τα κύρια συμπτώματα είναι :
– Πόνος οξύς ή μέτριας έντασης
– Πρήξιμο που αναπτύσσεται συνήθως το πρώτο 24ωρο από την συλλογή αίματος ( αίμαρθρο )
– Μείωση του εύρους κίνησης
– Αδυναμία φόρτισης
– Τα συμπτώματα μπορεί σταδιακά να υποχωρήσουν όμως στην προσπάθεια επιστροφής σε δραστηριότητες ο ασθενής έχει αίσθημα αστάθειας που μπορεί να προκαλέσει περισσότερες βλάβες στο γόνατο
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Στην κλινική εξέταση ο γιατρός με βάση το ιστορικό , τον μηχανισμό κάκωσης και τη διενέργεια ειδικών δοκιμασιών θέτει τη διάγνωση . Με τη μαγνητική τομογραφία επιβεβαιώνεται η διάγνωση , αναδεικνύονται άλλες συνοδές κακώσεις όπως ρήξη μηνίσκου , χόνδρινες βλάβες ή άλλες συνδεσμικές κακώσεις και επιλέγεται η καταλληλότερη αντιμετώπιση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ο Π.Χ.Σ. δεν επουλώνεται . Το γόνατο χωρίς αυτόν τον σύνδεσμο δεν μπορεί να ανταπεξέλθει σε αθλητικές αλλά πολλές φορές και σε καθημερινές δραστηριότητες . Ο ασθενής έχει αίσθημα αστάθειας , νιώθει δηλαδή το γόνατο να του “φεύγει ” . Η αστάθεια αυτή προκαλεί περαιτέρω δευτερογενείς βλάβες στο γόνατο και σταδιακά ανάπτυξη αρθρίτιδας . Η συντηρητική λοιπόν θεραπεία έχει θέση μόνο σε ασθενείς με χαμηλές απαιτήσεις που δεν έχουν αστάθεια σε ήπιες δραστηριότητες . Αυτή περιλαμβάνει φυσικοθεραπεία με ειδικές θεραπευτικές ασκήσεις που θα ενδυναμώσουν τους μύες γύρω από το γόνατο και θα βελτιώσουν την ισορροπία .
Η χειρουργική θεραπεία γίνεται με λήψη μοσχεύματος από τους τένοντες της περιοχής του γόνατος , το οποίο αφού διαμορφωθεί κατάλληλα τοποθετείται στην θέση του τραυματισμένου Π.Χ.Σ. ( συνδεσμοπλαστική ) . Η επέμβαση τις τελευταίες δεκαετίες γίνεται με αρθροσκόπηση δηλαδή με μικρές τομές . Η τεχνική είναι ελάχιστα επεμβατική , μειώνει τον πόνο μετά το χειρουργείο και το χρόνο νοσηλείας . Ακόμα επιταχύνει το χρόνο επιστροφής στην καθημερινότητα . Ο στόχος της χειρουργικής θεραπείας είναι η αποκατάσταση της σταθερότητας της άρθρωσης και η επιστροφή του ασθενή στο ίδιο επίπεδο δραστηριότητας . Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη πρόοδος στην ανάπτυξη τεχνικών για να βελτιστοποιήσουν τα αποτελέσματα της χειρουργικής θεραπείας όπως :
– η ανατομική τοποθέτηση του μοσχεύματος ( anatomic ACL reconstruction ) ,
– η χρήση διπλής δεσμίδας ( double band ) ,
– η εξωαρθρική ανακατασκευή και του προσθιο-εξωτερικού συνδέσμου ( anterolateral ligament reconstruction ) ,
– η ενίσχυση και όχι πλήρης ανακατασκευή σε περιπτώσεις μερικής ρήξης ( augmentation ) ,
– Ελάχιστα τραυματική τεχνική all inside
Οι παραπάνω τεχνικές δίνουν τη δυνατότητα επιλογής για την εξατομικευμένη θεραπεία κάθε ασθενούς .
ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Μετεγχειρητικά είναι απαραίτητο ο ασθενής να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα αποκατάστασης με στόχο την ασφαλή επανένταξη στο προηγούμενο επίπεδο δραστηριότητας . Αρχικά ο στόχος είναι η ανάκτηση του εύρους κίνησης του γόνατος και η σταδιακή ενδυνάμωση των μυών , στη συνέχεια η βελτίωση της αίσθησης της άρθρωσής στο χώρο ( ιδιοδεκτικότητα ) και τελικά η ασφαλής επιστροφή στον αγωνιστικό χώρο του αθλητή . Το μετεγχειρητικό χρονικό διάστημα που χρειάζεται ένας αθλητής για να επιστρέψει στην αγωνιστική δράση είναι 6 μήνες .